[เสียงดนตรี] (ดร.สนธิ) สวัสดีครับนักเรียนทุกคน คุณครูชื่อครูสนธิ พลชัยยา นะครับ วันนี้นะครับ คุณครูจะสอนเนื้อหาสนุก ๆ นะครับ ในหนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ก็คือหนังสือวิทยาศาสตร์กายภาพ เล่ม 1 เล่มนี้นะครับ โดยวันนี้นะครับ คุณครูจะสอนเนื้อหาในบทที่ 1 จะเป็นเรื่องของอากาศครับผม ทีนี้ในอากาศนะครับ ก็จะมีเนื้อหาแบ่งออกเป็น 5 หัวข้อย่อยนะครับ โดยเนื้อหาที่ครูจะสอนในวันนี้จะเป็นหัวข้อ 1.1 ก็คือองค์ประกอบในอากาศนั่นเอง แต่ก่อนที่เราจะเริ่มเรียน ครูก็มีคำถามมาถามนักเรียนนะครับ ว่า เอ๊ะ ทำไมเราจะต้องเรียนเรื่องอากาศ แล้วก็องค์ประกอบในอากาศ เนื้อหาส่วนนี้ มีความสำคัญ แล้วก็เกี่ยวข้องกับชีวิตของเราอย่างไร นักเรียนลองตอบดูนะครับ เป็นอย่างไรครับ ได้คำตอบหรือยัง เชื่อว่านักเรียนหลาย ๆ คน น่าจะได้คำตอบแล้วนะครับ ว่าทำไมเราจะต้องเรียนเรื่องอากาศ แล้วก็องค์ประกอบในอากาศ ซึ่งนักเรียนหลาย ๆ คน อาจจะมีคำตอบคล้าย ๆ กับครูนะครับ ก็คืออากาศนี่ เป็นสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวเรานะครับ อากาศอยู่รอบ ๆ ตัวเรา องค์ประกอบในอากาศนะครับ ก็ประกอบด้วยแก๊สหลายชนิดนะครับ ที่มีความสำคัญนะครับ ทั้งกับตัวเรา แล้วก็สามารถเอาไปประยุกต์ใช้ ในชีวิตประจำวันได้ด้วย ด้วยเหตุนี้แหละครับ เราก็เลยจำเป็น ที่จะต้องมาเรียนรู้เรื่องของอากาศ และความสำคัญอีกอย่างหนึ่งนะครับ เนื่องจากอากาศนี้ อยู่รอบ ๆ ตัวเราใช่ไหมครับ เพราะฉะนั้นนะครับ พออากาศอยู่รอบ ๆ ตัวเรานี้ เวลาที่เราทำกิจกรรมอะไรก็ตาม เราก็จะต้องระมัดระวัง ไม่ให้เกิดมลพิษในอากาศใช่ไหมครับ เพราะถ้าเกิดมลพิษในอากาศแล้ว อาจจะส่งผลเสียต่อสุขภาพของเราด้วยนะครับ นี่แหละครับ อากาศมีความสำคัญมาก และองค์ประกอบในอากาศก็สำคัญ เราเลยต้องมาเรียนรู้กันครับ ทีนี้ก่อนที่จะเริ่มนะครับ คุณครูก็อยากจะทบทวนก่อน เกี่ยวกับเรื่องของการจำแนกสาร นักเรียนจำได้ไหมครับ ว่าถ้าเราจำแนกสารนี่ โดยใช้ความบริสุทธิ์ของสารเป็นเกณฑ์ เราจะจำแนกได้เป็นสารบริสุทธิ์นะครับ แล้วก็สารผสม สารบริสุทธิ์ประกอบด้วยธาตุ แล้วก็สารประกอบ ส่วนสารผสมนะครับ ประกอบด้วยสารละลาย คอลลอยด์ แล้วก็แขวนลอย นักเรียนบอกครูได้ไหมครับ ว่าอากาศนี้จัดอยู่ในกลุ่มใด อากาศเป็นสารบริสุทธิ์หรือสารผสม อากาศเป็นธาตุหรือสารประกอบ หรืออากาศเป็นสารละลาย คอลลอยด์ หรือแขวนลอย ตอบได้ไหมเอ่ย เดี๋ยวครูจะเฉลยนะครับ อากาศนะครับ จัดเป็นสารผสมนะครับ เพราะว่าอากาศเป็นสารละลาย ทีนี้ ทำไมอากาศถึงเป็นสารละลายครับ ที่อากาศเป็นสารละลาย เพราะอากาศนี้ ประกอบด้วยแก๊สหลาย ๆ ชนิดนะครับ ผสมรวมกันอยู่นะครับ โดยอนุภาคของแก๊สนี้มีขนาดเล็กมากเลย เล็กกว่า 10 กำลัง -7 เซนติเมตรนะครับ ผสมรวมกันอยู่เป็นเนื้อเดียวกัน เพราะฉะนั้น อากาศจึงเป็นสารละลายครับ ทีนี้พอครูบอกว่าในอากาศนี้ มีแก๊สหลายชนิดผสมกันอยู่นี่ นักเรียนอยากจะรู้ไหม ว่าในอากาศมีแก๊สอะไรบ้าง และมีปริมาณเท่าไร ถ้าอยากรู้เดี๋ยวเรามาดูกันครับ จากหน้าจอนะครับ นักเรียนก็คงจะเห็น ปริมาณของแก๊สต่าง ๆ ในอากาศ ในหน่วยร้อยละโดยปริมาตร จะเห็นว่าแก๊สไนโตรเจนนี้มีเยอะสุดเลยนะครับ มีประมาณ 78 เปอร์เซ็นต์ รองลงมา ก็คือแก๊สออกซิเจน มีประมาณ 21 เปอร์เซ็นต์ ส่วนแก๊สอื่น ๆ นะครับ ก็อย่างเช่น แก๊สอาร์กอน แก๊สฮีเลียม แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ รวม ๆ กันก็ประมาณ 1 เปอร์เซ็นต์ ทีนี้ถ้านักเรียนนี้ ยังจำเนื้อหา ในเรื่องของสารละลายได้นี่ เพราะว่าคุณครูบอกว่า อากาศเป็นสารละลายใช่ไหมครับ ถ้านักเรียนยังจำเนื้อหาได้นี่ นักเรียนบอกครูได้ไหม ว่าแก๊สชนิดใดเป็นตัวทำละลาย และแก๊สชนิดใดเป็นตัวละลาย จำกันได้อยู่ใช่ไหมครับ จากข้อมูลที่ครูให้นี้ จะเห็นว่าแก๊สไนโตรเจน มีปริมาณเยอะที่สุดเลยในอากาศ แสดงว่าแก๊สไนโตรเจนเป็นตัวทำละลาย ส่วนแก๊สอื่น ๆ เป็นตัวละลายครับผม ทีนี้นักเรียนก็ได้รู้แล้วนะครับ ว่าในอากาศนี่มีแก๊สอะไรบ้าง ทีนี้แก๊สแต่ละชนิดในอากาศนี่ มีสมบัติหรือว่ามีความสำคัญอย่างไร เดี๋ยวเรามาดูกันนะครับ คุณครูขอเริ่มต้นจากแก๊สไนโตรเจนก่อนเลย เพราะว่าแก๊สไนโตรเจนนี้ มีเยอะที่สุดในอากาศนะครับ แก๊สไนโตรเจนนะครับ ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เมื่อมนุษย์หายใจ แก๊สนี้จะเคลื่อนที่ผ่านเข้าและออกจากปอด โดยไม่ทำปฏิกิริยาเคมี กับสารใด ๆ ในร่างกายครับ รองลงมานะครับ ก็คือแก๊สออกซิเจนนะครับ แก๊สออกซิเจนนี้มีความจำเป็น ต่อสิ่งมีชีวิตมากเลยนะครับ เพราะว่าเมื่อมนุษย์และสัตว์ หายใจเอาแก๊สออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย แก๊สออกซิเจนจะทำปฏิกิริยาเคมีกับสารอาหาร แล้วให้พลังงานที่จำเป็นสำหรับการดำรงชีวิตครับ นอกจากนี้นะครับ แก๊สออกซิเจนนะครับ ก็มีส่วนสำคัญในปฏิกิริยาเคมี ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันด้วย เช่น การเผาไหม้ การเกิดสนิม แก๊สต่อไป ก็คือแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น เป็นผลิตภัณฑ์จากปฏิกิริยาระหว่างสารอาหาร กับแก๊สออกซิเจน จำได้ไหมครับ เมื่อสักครู่ คุณครูบอกว่าถ้าเราหายใจ เอาแก๊สออกซิเจนเข้าไปนี่ แก๊สออกซิเจนจะทำปฏิกิริยาเคมี กับสารอาหารในร่างกาย แล้วให้พลังงาน นอกเหนือจากพลังงานแล้วนะครับ ก็ให้คาร์บอนไดออกไซด์เป็นผลิตภัณฑ์ด้วยนะครับ ผลิต… คาร์บอนไดออกไซด์ ที่เป็นผลิตภัณฑ์นี่แหละครับ ก็เป็นสารตั้งต้นที่สำคัญ ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืชนะครับ แก๊สต่อไปนะครับ ก็คือแก๊สอาร์กอน คำว่า “อาร์กอน” นะครับ ในภาษากรีกนี่ มีความหมายว่าขี้เกียจ เฉื่อยชา นักเรียนคงไม่ได้ประพฤติตัว เหมือนอาร์กอนใช่ไหมครับ นะครับ คำว่า “อาร์กอน” นะครับ มีความหมายว่าขี้เกียจ เฉื่อยชา ซึ่งสอดคล้องกับความไม่ว่องไว ต่อปฏิกิริยาเคมีของแก๊สนี้นะครับ เช่นเดียวกันนะครับ แก๊สฮีเลียมก็เหมือนกัน แก๊สฮีเลียมก็เป็นแก๊สที่เฉื่อย ต่อปฏิกิริยาเคมีเช่นเดียวกับอาร์กอน ดังนั้นนะครับ เมื่อหายใจเอาแก๊สอาร์กอน หรือแก๊สฮีเลียมเข้าไปในร่างกายนี่ แก๊สเหล่านี้ จะไม่เกิดปฏิกิริยาเคมีใด ๆ นะครับ ในร่างกาย เอ๊ะ นักเรียนอาจจะสงสัย ว่า ถ้าอย่างนั้นแก๊สอาร์กอนกับแก๊สฮีเลียม มีความสำคัญอย่างไร แก๊สอาร์กอนกับแก๊สฮีเลียมมีความสำคัญนะครับ ซึ่งเดี๋ยวพอนักเรียนไปเรียนรู้ เกี่ยวกับเรื่องการนำอากาศไปใช้ประโยชน์นี่ นักเรียนจะรู้เองนะครับ ว่าแก๊สอาร์กอนกับฮีเลียมสำคัญอย่างไร ซึ่งตรงนี่ครูขออุบไว้ก่อน ยังไม่บอกครับผม ทีนี้นะครับ นอกจากแก๊สต่าง ๆ ที่คุณครูได้พูดไปแล้วนี่ ในอากาศนะครับ ก็ยังมีความชื้น ความชื้นเกิดจากอะไรครับ ความชื้นเกิดจากไอน้ำที่อยู่ในอากาศ แล้วไอน้ำคืออะไรล่ะ ไอน้ำนะครับ เป็นแก๊สที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น มองไม่เห็นด้วยตาเปล่านะครับ แต่ว่าไอสิ่งที่เรามองเห็นนี่ อย่างเช่น เมฆ หมอกนี่ ไม่ใช่ไอน้ำนะครับ แต่ว่าเป็นละอองน้ำขนาดเล็ก ที่เกิดจากการควบแน่นของไอน้ำ ทีนี้อากาศแต่ละบริเวณมีไอน้ำเป็นอย่างไรล่ะ อากาศแต่ละบริเวณนะครับ มีไอน้ำแตกต่างกันนะครับ เพราะฉะนั้น ในการวิเคราะห์อากาศนี้ เราเลยต้องเอาไอน้ำออกจากอากาศก่อนนะครับ ซึ่งเราเรียกอากาศที่ไม่มีไอน้ำผสมอยู่นี่ เรียกว่า “อากาศแห้ง” ครับผม เพราะฉะนั้น ที่คุณครูบอกว่า ในอากาศมีแก๊สไนโตรเจน อยู่ประมาณร้อยละ 78 แก๊สออกซิเจนร้อยละ 21 อันนี้ก็คือการวิเคราะห์จากอากาศแห้ง ก็คืออากาศที่ไม่มีไอน้ำอยู่ครับ ทีนี้นะครับ นักเรียนอาจจะสงสัย ว่า เอ๊ะ แล้วแก๊สต่าง ๆ ในอากาศนี่ เป็นธาตุหรือสารประกอบ อยู่ในรูปอะตอมหรืออยู่ในรูปโมเลกุล เดี๋ยวเรามาดูกันครับ จากหน้าจอนี้ นักเรียนเห็นไหมครับ ว่าครูแบ่งกลุ่มของแก๊สออกเป็น 3 กลุ่ม ซึ่งครูแบ่งกลุ่มตามสี เห็นไหมครับ มีสีเขียว มีสีม่วง แล้วก็มีสีเหลือง จากกลุ่มของแก๊สที่คุณครูแบ่งนี่ นักเรียนคิดว่าครูใช้เกณฑ์อะไรในการแบ่งครับ เดี๋ยวเรามาดูกันนะครับ ว่าครูใช้เกณฑ์อะไรในการแบ่ง ถ้าเราดูในแนวนอนนะครับ ดูในแถวบน จะเห็นว่าแก๊สที่อยู่แถวบนนี้ ประกอบด้วยธาตุแค่ชนิดเดียวเองนะครับ อย่างเช่น แก๊สตัวแรกนะครับ ก็คืออาร์กอน แก๊สตัวที่ 2 ก็คือฮีเลียม ตัวที่ 3 นะครับ ก็มีแค่ไนโตรเจนอย่างเดียว และตัวที่ 4 ก็มีออกซิเจนอย่างเดียวนะครับ เพราะฉะนั้นนะครับ สารที่ประกอบด้วยธาตุแค่ชนิดเดียวนี่ เราเรียกว่า “ธาตุ” นะครับ ส่วนแถวล่างนะครับ จะเห็นว่าประกอบด้วยธาตุ มากกว่า 1 ชนิดนะครับ ซึ่งจากสูตรเคมีนะครับ ที่เป็น CO แล้วก็ห้อย 2 นี่ จะเห็นว่าประกอบด้วยธาตุคาร์บอนนะครับ C คือ คาร์บอนนะครับ ส่วน O ก็คือออกซิเจน เพราะฉะนั้น สารที่ประกอบด้วยธาตุ มากกว่า 1 ชนิด เราเรียกว่า “สารประกอบ” ครับผม เมื่อสักครู่นะครับ เราดูในแนวนอน ทีนี้เรามาดูในแนวตั้งนะครับ ในแนวตั้งนะครับ ธาตุกลุ่มแรกนะครับ ก็คืออาร์กอนกับฮีเลียมนี่ จะเห็นว่าประกอบด้วยธาตุแค่อะตอมเดียวนะครับ เพราะฉะนั้น ธาตุเหล่านี้อยู่ในรูปของอะตอม แต่ถ้าเป็นแนวตั้งที่อยู่ฝั่งขวามือนะครับ เห็นไหมครับ ว่าตัว N นี่จะห้อย 2 แสดงว่าแก๊สไนโตรเจนนี่ ประกอบด้วยอะตอม ของธาตุไนโตรเจน 2 ตัวใช่ไหมครับ เพราะฉะนั้นนะครับ ธาตุที่ประกอบด้วยอะตอมมากกว่า 1 ตัวนี่ เราเรียกว่า “โมเลกุล” นะครับ ออกซิเจนก็เช่นกันนะครับ ออกซิเจนก็ห้อย 2 แสดงว่าแก๊สออกซิเจนประกอบด้วยอะตอม ของธาตุออกซิเจน 2 ตัวนะครับ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ก็เช่นกันนะครับ ประกอบด้วยอะตอม ของธาตุคาร์บอน 1 ตัวนะครับ แล้วก็อะตอมของธาตุออกซิเจน 2 ตัวนะครับ แสดงว่ามี 3 อะตอม เพราะฉะนั้น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ก็อยู่ในรูปของโมเลกุลเช่นกันครับ ทีนี้ข้อสังเกตนะครับ จะเห็นว่าแก๊สที่เป็นธาตุนะครับ อาจจะอยู่ในรูปของอะตอมหรือโมเลกุลก็ได้ แต่ถ้าแก๊สที่เป็นสารประกอบนะครับ จะอยู่ในรูปของโมเลกุลเท่านั้นครับผม หรือนะครับ บางคนนี่ ถ้าดูจากสูตรเคมี อาจจะมองภาพไม่ค่อยชัด เพราะฉะนั้น ครูก็มีแบบจำลองอะตอม แล้วก็โมเลกุลของธาตุและสารประกอบครับ ถ้าสมมติว่าทรงกลม 1 ทรงกลมนี่ แทนอะตอมของธาตุนะครับ เพราะฉะนั้น ถ้าเราเขียนธาตุที่อยู่ในรูปอะตอม ก็จะมีทรงกลมแค่ทรงกลมเดียวนะครับ แต่ถ้าเราเขียนธาตุที่อยู่ในรูปของโมเลกุล ก็จะต้องมีทรงกลมมากกว่า 1 ทรงกลมนะครับ แล้วก็ทรงกลมแต่ละทรงกลมจะต้องมีสีเดียวกัน เพื่อแสดงให้เห็นว่า มาจากธาตุชนิดเดียวกันนะครับ แต่ถ้าเป็นสารประกอบนะครับ เราก็จะแทนด้วยทรงกลมมากกว่า 1 ทรงกลม แล้วก็ทรงกลมก็จะต้องมีสีมากกว่า 1 สีนะครับ เพื่อแสดงให้เห็นว่า มาจากธาตุมากกว่า 1 ชนิดครับผม ไม่ยากเลยนะ ตอนนี้นะครับ นักเรียนน่าจะมีความเข้าใจ เกี่ยวกับเรื่องของธาตุ สารประกอบ อะตอม และโมเลกุลแล้ว อย่างนั้นเราลองมาทำแบบฝึกหัดกันครับ เพื่อทดสอบความเข้าใจ ในแบบฝึกหัดนะครับ ก็คือสารเคมีต่อไปนี้นะครับ เป็นแก๊สที่อาจพบในอากาศ จงระบุว่าสารต่อไปนี้อยู่ในรูปอะตอมหรือโมเลกุล และเป็นธาตุหรือสารประกอบ โดยให้เขียนเครื่องหมายถูกลงในช่องว่าง อย่างเช่น ตัวอย่างนะครับ แก๊สไฮโดรเจนนะครับ สูตรเคมี ก็คือ H ห้อย 2 นะครับ ถ้าเราดูจากสูตรเคมีนี้ จะเห็นว่ามีตัวเลขห้อย 2 การที่มีตัวเลขห้อย 2 นี้ แสดงว่า มีอะตอมมากกว่า 1 อะตอม แสดงว่าเป็นโมเลกุลนะครับ ทีนี้ถ้าดูนะครับ จากสูตรเคมีนะครับ จะเห็นว่าแก๊สไฮโดรเจนนี้ ประกอบด้วยธาตุแค่ชนิดเดียว เพราะฉะนั้น จึงจัดเป็นธาตุครับ ส่วนข้ออื่น ๆ คุณครูอยากให้นักเรียนลองทำก่อน แล้วถ้าใครทำเสร็จแล้วนะครับ ก็เดี๋ยวมาดูเฉลยพร้อมกัน แต่ถ้าใครยังทำไม่เสร็จนะครับ ให้หยุดวิดีโอไว้ก่อนนะครับ พอทำเสร็จแล้วก็ค่อยเปิดมาดูเฉลย ห้ามโกงนะครับ โอเค ตอนนี้ทำเสร็จกันแล้วใช่ไหมครับ ถ้าทำเสร็จนะครับ มาดูเฉลย ดูสิว่าทำได้เหมือนคุณครูหรือเปล่า อันนี้ก็คือเฉลยนะครับ เป็นอย่างไรครับนักเรียน ตอบถูกไหมเอ่ย ถ้าใครตอบถูกนะครับ ถือว่าเก่งมาก ๆ เลย แต่ถ้าใครยังตอบไม่ถูกนะครับ ลองไปดูนะครับ ว่าเราผิดพลาดตรงไหนนะครับ แล้วก็ถ้ายังไม่เข้าใจ ก็สามารถกลับไปทบทวนบทเรียนได้ ก็ได้เรียนเนื้อหากันไปเยอะพอสมควรเลย เพราะฉะนั้น ก่อนที่คุณครูจะจบบทเรียนนี้ คุณครูก็ขอสรุปเนื้อหาก่อนนะครับ อันแรกเลยนะครับ อากาศเป็นสารผสม เพราะอากาศประกอบด้วยแก๊สหลายชนิดนะครับ อย่างเช่น แก๊สไนโตรเจน แก๊สออกซิเจน แก๊สอาร์กอน สารนะครับ ที่ประกอบด้วยธาตุเพียงชนิดเดียว จัดเป็นธาตุ ส่วนสารที่ประกอบด้วยธาตุมากกว่า 1 ชนิด จัดเป็นสารประกอบครับ แก๊สในอากาศมีทั้งธาตุ สารประกอบนะครับ โดยธาตุอาจอยู่ในรูปอะตอมหรือโมเลกุล ส่วนสารประกอบจะอยู่ในรูปของโมเลกุลเท่านั้น เป็นอย่างไรบ้างครับ เรื่ององค์ประกอบในอากาศ ไม่ยากเลยนะครับ อย่างไรพอนักเรียนดูคลิปนี้จบแล้ว ก็อย่าลืมกลับไปทบทวนเนื้อหาในหนังสือเรียนด้วย รวมถึงทำแบบฝึกหัดเพิ่มเติมด้วย และก็ครั้งหน้านะครับ เราจะมาลงลึกเกี่ยวกับเรื่องของอะตอม สำหรับวันนี้สวัสดีครับ [เสียงดนตรี]